Tekst achterflap

'De anatomie van democratie' is een ode aan de democratie. De kernprincipes van democratie en de verschillende componenten die bijdragen aan de effectieve werking ervan komen in dit boek aan de orde. Democratie wordt als het ware ontleed. In 47 korte hoofdstukken, negen teksten over ‘ondermijning democratie’ en heel veel praktijkvoorbeelden, beschrijft Otto de Loor vier grote thema’s: de democratie als rechtsstaat, de wijze waarop we ons als burgers verhouden tot die rechtsstaat, onze manier van democratisch samenleven, en ieders persoonlijk functioneren binnen een democratie (ons democratische Zelf). Dit boek beoogt niet de waarheid te verkondigen, over wat dé democratie nou precies behelst, maar is als ‘Het grote werken aan democratie’-boek bedoeld om: - over democratie na te denken en met elkaar in gesprek te gaan; - kennis op te doen en te delen, en (persoonlijk) betekenis te geven aan democratie; - waarden zoals vrijheid, gelijkheid en broederschap meer te gaan waarderen; - de redelijkheid te bewaren met elkaar; - krachten die afbreuk doen aan onze democratische normen, conventies en instituten te herkennen, te benoemen en te bestrijden. 'De anatomie van democratie' is geschreven voor iedereen vanaf de middelbare schoolleeftijd. Via dit boek krijg je ook toegang tot de digitale bijlage voor het onderwijs: ‘Een integrale aanpak burgerschapsvorming’. Otto de Loor heeft jarenlange ervaring als trainer/adviseur in het onderwijs en lerarenopleider. Daarnaast werkte hij als docent en schoolleider in het voortgezet onderwijs. Sinds 2016 heeft hij zijn eigen adviesbureau. Daarnaast is hij (mede)auteur van meerdere boeken. "Een boek dat onze parlementaire democratie uit de doeken doet; daar is onveranderlijk behoefte aan. Begin met deze voortreffelijke anatomie!" ---- Maarten van Rossem

Biografie

Otto de Loor (1958) In 1985 begon ik in Den Haag met lesgeven in het voortgezet onderwijs. Op het Montessori Lyceum. Dat was een bewuste keuze, en dat in een tijd dat leraarsbanen niet voor het oprapen lagen. Ik wilde het liefst in een traditionele vernieuwingsschool lesgeven. Zelf had ik ook Montessori onderwijs genoten. Gedurende mijn stages concludeerde ik dat ik mijn rol als leraar in dit type onderwijs in de volle breedte zou kunnen ontwikkelen; als vakdeskundige, didacticus, pedagoog, leerpsycholoog en onderwijsontwikkelaar. Die rol inspireerde mij. De uitdaging was het scheppen van de juiste voorwaarden voor leerlingen om te kunnen leren. In Montessoritermen: het creëren van een goede voorbereide omgeving. Het gaat om contact, een veilig leerklimaat dat tevens uitdagend is en dat tegemoet komt aan verschillen. Naast docent was ik mentor, projectleider, teamleider en interimschoolleider. Vanaf 1999 werk ik als trainer, coach en adviseur bij APS, een landelijk onderwijsadviesbureau. Mijn werkterrein is vooral het voortgezet onderwijs. Ik werk op basis van leer- en ontwikkelingsvragen van leraren, mentoren, schoolleiders en (management)teams. Mijn insteek daarbij is ambachtelijk vakmanschap en persoonlijk meesterschap. Een belangrijk thema is pedagogisch vakmanschap. Wat me daarbij opvalt is wat leerlingen te vertellen hebben: ze zeggen vaak dat ze bij de ene leraar meer leren dan de andere. Ze geven aan dat de dagelijkse interactie met hun leraar heel bepalend is voor hun zin en wil om te leren. Ze zijn meer gemotiveerd om te leren als hun leraar weet af te stemmen op hun onderwijsbehoeftes. Dan ervaren zij pedagogisch vakmanschap. Mijn werk is het aanspreken en ondersteunen van leraren in de volle breedte! Interessant is om steeds weer te ontdekken dat het pedagogisch klimaat de spiegel is van de cultuur in de school; de manier waarop de professionals werken.

Inhoudsopgave

Inleiding 15 DEEL 1 – DE NEDERLANDSE STAATSINRICHTING Inleiding 23 1. De Nederlandse democratie 25 2. Democratie en rechtsstaat 28 3. Geweldsmonopolie 30 4. Scheiding kerk en staat 33 5. De Grondwet 35 5a. De hoofdstukken van de Grondwet 36 5b. Klassieke grondrechten (artikel 1) 38 5c. Klassieke rondrechten (artikel 2-6) 39 5d. Klassieke grondrechten (artikel 7) 41 5e. Klassieke grondrechten (artikel 8-9) 43 5f. Klassieke grondrechten (artikel 10-11) 44 5g. Klassieke grondrechten (artikel 12-18) 45 5h. Sociale grondrechten (artikel 19-20) 46 5i. Sociale grondrechten (artikel 21-22) 48 5j. Sociale grondrechten (artikel 23) 50 6. Vrijheid 51 7. Gelijkheid (voor de wet) 54 8. Macht en tegenmacht – de trias politica 56 9. Verkiezingen 59 10. Eerste en Tweede Kamer; het parlement 63 11. Gemeenteraad, Provinciale Staten en waterschap 66 12. Politieke partijen 69 13. Regering 72 14. Adviescolleges, Colleges van Staat 74 15. Uitvoeringsorganisaties 75 16. Rechterlijke macht 78 17. Journalistiek 81 18. Debat 85 19. De vuistregels voor debat, van het Nederlands Debat Instituut 88 20. Meerderheid, minderheid 90 DEEL 2 – RELATIE BURGERS EN DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT Inleiding 91 21. Politiek 93 22. Pluralisme 95 23. Nationalisme 97 24. Populisme 99 25. Debat en publieke opinie 101 26. Middenveld; sociaal-maatschappelijk tegenwicht 103 27. Inspraak 105 28. Lobby 107 29. Demonstreren 109 30. Burgerlijke ongehoorzaamheid 110 31. Democratie en open samenleving 112 32. Weerbare democratie 114 33. Verder ontwikkelen en verfijnen van democratie 116 34. Manieren om de representatieve democratie te versterken 118 34a. Elementen van de directe democratie die de representatieve democratie kunnen versterken 120 34b. Elementen van de deliberatieve democratie die de representatieve democratie verder kunnen versterken (burgerberaden enzovoort) 121 34c. Deep democracy 123 34d. Deep canvassing 125 Ondermijning democratie 1: Sociaal-economische ongelijkheid en een zich terugtrekkende overheid 127 Ondermijning democratie 2: Sociaal-economische ongelijkheid en de culturele invulling van het debat 131 Ondermijning democratie 3: Etnisch, cultureel nationalisme, rechtspopulisme en de banalisering van het politieke ambt 133 Ondermijning van democratie 3a: Rechts-populistisch repertoire 135 Ondermijning democratie 4: Scheiding van beleid en uitvoering en een afnemende politieke invloed 139 Ondermijning democratie 5: Big Tech 141 Ondermijning democratie 6: Ondergraven van democratische instituten – de trias politica 145 Ondermijning democratie 7: Het streven naar een gesloten samenleving; fundamentalisme, extremisme en fascisme 147DEEL 3 – MAATSCHAPPELIJKE DEMOCRATIE Inleiding 153 35. Identiteit 155 36. Massa, kudde, gemeenschap 159 37. Verbinding; gemeenschappelijk perspectief 163 38. Onderstroom; fragmentatie en inclusie 165 39. Broederschap 168 40. Burgerschap 170 41. Dialoog 172 DEEL 4 – HET DEMOCRATISCHE ZELF Inleiding 175 42. Fatsoen, zelfbeheersing en rationaliteit 177 43. Ons brein en de werkelijkheid; naïef realisme 179 44. Ons brein en leren; je mening kan veranderen 181 45. We leven in twee werelden: een rationele en een irrationele 184 46. Emotie 187 47. ‘Ken uzelve!’ Ken je patronen 189 47a. ‘Ken uzelve!’ Vijf defensiepatronen 191 47b. ‘Ken uzelve!’ Narcisme 195 47c. ‘Ken uzelve!’ Ego 197 Ondermijning democratie 8: Het ego van de autoritaire leider en die van zijn volgers 200 Ondermijning democratie 9: Wanneer het ego is los gekoppeld van maatschappelijke betekenis 201 Nawoord 204 Geraadpleegde bronnen 206 Dank aan… 213 Onderwijsbijlage: Een integrale aanpak burgerschapsvorming (digitaal) 215

Details